Odsłona I – Otwarcie
W klimat jubileuszowej Gali XX-lecia Ogólnopolskiego Przeglądu Twórczości Zbigniewa Herberta „Herbertiada”, która odbyła się 24 sierpnia br. w sali widowiskowej Regionalnego Centrum Kultury im. Z. Herberta w Kołobrzegu, wprowadził licznie przybyłą publiczność sam Książę Poetów czytający własny wiersz „Potęga smaku”, a także wspomnienie o swoim bracie autorstwa siostry poety Haliny Herbert – Żebrowskiej.
Jubileusz otworzyli: Katarzyna Pechman, pomysłodawczyni i dyrektor artystyczny „Herbertiady” i Rafał Żebrowski, siostrzeniec Zbigniewa Herberta.
– „Herbertiada” nam wyrosła. Jest teraz powabną dziewoją. Są rzeczy ważne i mniej ważne. Ważna jest pewna trwałość w naszym życiu. Jest taki wiersz mojego Wuja, który jest zatytułowany „Pan Cogito na zadany temat. Przyjaciele odchodzą”. On jest stosunkowo długi, trochę utrzymany w tonie felietonu. Ale tak naprawdę jest on jednym, długim peanem na temat i zarazem przepojonym bólem, przeświadczeniem, że bardzo niewiele z tych przyjaźni, które miał w życiu się spełniło trwałością. Takim elementem trwałości pamięci o moim Wuju jest właśnie to zdarzenie w którym dzisiaj ja i Państwo uczestniczymy – powiedział do publiczności siostrzeniec Herberta.
Odsłona II – Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości
Po otwarciu Gali, na scenie pojawił się Paweł Michalak, dyrektor delegatury Wojewody Zachodniopomorskiego w Koszalinie i Pani Minister Halina Szymańska, szefowa Kancelarii Prezydenta RP. Małgorzata Raducha z Polskiego Radia, prowadząca całą Galę poprosiła publiczność o powstanie z miejsc. Nastąpił bardzo miły akcent tegorocznej „Herbertiady”: Katarzynie Pechman decyzją Pana Prezydenta RP Andrzeja Dudy został przyznany Medal Stulecia Odzyskania Niepodległości. Odznaczenia dokonała Pani Minister a publiczność odśpiewała zaskoczonej taką miłą niespodzianką Katarzynie Pechman gromkie „Sto lat”.
Odsłona III – Listy i gratulacje
Pan Czesława Hoc odczytał specjalny list skierowany do organizatorów i publiczności „Herbertiady” przez wicepremiera Piotra Glińskiego, ministra kultury i dziedzictwa narodowego.
– Ogólnopolski Przegląd Twórczości Zbigniewa Herberta „Herbertiada” obchodzi w tym roku swoje XX-lecie. Dwie dekady niesłabnącego zainteresowania dowodzą, jak silnie wpisał się on w krajobraz literacki naszego kraju, zyskawszy wysoką renomę i wierną publiczność.
Jubileusz XX –lecia jest znakomitą okazją, aby wyrazić ogromną wdzięczność wobec Organizatorów Przeglądu. Państwa oddana, wieloletnia praca pozwala na tworzenie się co roku od nowa tej wyjątkowej przestrzeni wspólnoty estetycznej i ideowej , w której zgromadzić się mogą miłośnicy twórczości Zbigniewa Herberta, by wspólnie ją przeżywać i rozważać.
Szczególnym walorem „Herbertiady” jest młodzież uczestnicząca w tym święcie poezji. Przez 20 lat Przegląd wychował kolejne generacje odbiorców poezji i głęboko wierzę, że wiele kolejnych pokoleń również będzie mogło spotkać się z dziełami Księcia Poetów właśnie w Kołobrzegu i tu uczyć się od Niego spraw najważniejszych, filarów naszej cywilizacji. Lekcje Pana Cogito, dzięki swojej uniwersalności, odwołaniu do wyższych wartości, tradycji i kultury, pozostają aktualne i pozwalają nam spojrzeć z właściwej perspektywy na sprawy współczesne, a także dostrzec rolę kultury w zwykłym, codziennym życiu.– napisał minister Gliński.
Z kolei ks. Henryk Romanik, duszpasterz środowisk twórczych diecezji koszalińsko –kołobrzeskiej przyznał, że Ponad 20 lat temu w kręgu mądrych ludzi w Kołobrzegu zastanawialiśmy się, jak uczcić i jak rozpoznać to, że ważne jest, że coś trwa tysiąc lat. Kiedy szukaliśmy słów i pomysłów, pani Katarzyna pomogła nam znaleźć ten sens i wymyśliła „Herbertiadę”. Przez te wszystkie lata i teraz, znów gromadzimy się tu dzięki niej, która uczyła nas mieć czas dla poezji.
Życzenia złożyli również: przewodniczący Rady Miasta Jacek Woźniak, reprezentanci Zespołu Szkół Społecznych nr 1 im. Z. Herberta i Stowarzyszenia Kołobrzeskich Poetów.
Odsłona IV – Spotkanie ze światem czyli z piekłem
„Wokół Herberta, czyli potęga smaku albo sztuczny miód” – to spektakl Dariusza Jakubowskiego, który widzowie mogli zobaczyć jako pierwszy na Gali.
– Włączone światła nad widownią są jak sprawdzenie obecności lub zaproszenie do współudziału, widza przemieniając w uczestnika. Poezja – zwłaszcza TA poezja – wbrew obawom Platona jednak jest dialogiem, otwarciem debaty. Spektakl Jakubowskiego tym właśnie jest: rozmową, ustanawiającą wspólnotę ducha, wezwaniem do uczestnictwa, a także wyzwaniem, ponieważ widzowi zadany jest trud myślenia.
Czego dotyczy ta debata? Cóż, wiemy, gdzie stoi dom Herberta: w przestrzeni wartości, które pozostają niepodważalne, wbrew wicherkom i nowomowom nowoczesności, usiłującym unieważnić prawdę, dobro i piękno, rozpuścić i zakwestionować historię i człowieka. Spektakl „Wokół Herberta…” przywołuje też teksty, którym przystoi z Herbertem gadać, a choćby i wadzić się: Baudelaire’a, Szymborską, Arystotelesa, Baczyńskiego, Norwida… Preludia Bacha i sopranowe czary (Bach, Schubert, Strauss i Kilar w świetnym wykonaniu Katarzyny Thomas i Piotra Szafrańca) są jak pełna światła oprawa wzajemnie się z drogocennym kamieniem – poezją – eksponująca. Pełnia, proporcja i blask – tak by to ujął Teolog z Akwinu.
Dariusz Jakubowski rozmawia więc ze swymi odbiorcami, a ponieważ w dialogu zawsze jest element nieprzewidywalności, spektakl zawiera w sobie ekscytujący składnik spontaniczności i improwizacji. Najważniejszym uczestnikiem dialogu jest – oczywiście – Pan Cogito. Herbertowski Bohater staje na scenie i – animowany aktorskim talentem Jakubowskiego – objawia nieoczekiwane u znanego z poetyckiej powściągliwości Herberta pokłady ekspresji i gorących emocji. A wszystko domyka się w przeraźliwie aktualnym (przecież Herbert nie żyje od 20 lat!) spotkaniu ze światem, czyli z piekłem.- przyznał po spektaklu Wojciech Czaplewski, poeta, polonista, od początku związany z „Herbertiadą”.
Aktorowi na scenie towarzyszyli: Katarzyna Thomas (sopran) oraz Piotr Szafraniec (fortepian).
Odsłona V- Herbert,nowy tekściarz Brody
Drugim daniem „Herbertiady” był premierowy koncert zespołu „Dzieci z Brodą” pod kierownictwem Joszka Brody, pod tytułem „Pudełko zwane wyobraźnią”. Po „ciężkich norwidach” pierwszego spektaklu nadszedł „czas relaksu”. Udany mariaż góralskiego folku z jazzem, zaprezentowany przez zespół znakomitych instrumentalistów, z liderem, który jak zwykle dowiódł, że jeżeli się jest Joszko Brodą, można zagrać dowolną melodię na dowolnym przedmiocie, w który da się dmuchnąć. Lider zdradził słuchaczom, że swoje liczne potomstwo edukuje w systemie kształcenia domowego, a naukę literatury rozpoczyna od Herbertowskiego „Pudełka…” (dopiero potem wchodzi inwokacja „Iliady” w języku oryginału). Przed koncertem niektórzy mogli mieć wątpliwości, czy konwencja muzyczna, w jakiej porusza się zespół Joszka Brody, nie kłóci się z formą i treścią twórczości Herberta. Jednak już pierwsza piosenka („Ala myje kotka. Janek chodzi do szkoły i pomaga mamie. Franka wszyscy chwalą…”) przekonała publiczność, że Zbigniew Herbert to po prostu tekściarz „Dzieci z Brodą”. Kiedy na koniec Marysia ( córka Joszko) całą sobą i swoim silnym i czystym dziecięcym głosem wyśpiewała Herbertowską „Piosenkę” („niech ich całunem będzie mgła / a światłem szronu ostre iskry…”), całą publiczność przeszył dreszcz. A Rafał Żebrowski, siostrzeniec Księcia Poetów, wbiegł na scenę, by niczym Zbyszko z Bogdańca ogłosić Marysię damą serca.
Miłośnicy twórczości Zbigniewa Herberta usłyszeli premierowe piosenki do wierszy Księcia Poetów pt.” Pudełko zwane wyobraźnią”, „Guzik”,”Krasnoludki”, „Skrzypce”, „Klawesyn”, „Przedmioty”, „Kamyk” czy „Piosenka”.
Odsłona VI – Zakończenie
Organizatorem „Herbertiady” było Stowarzyszenie Katolicka Inicjatywa Kulturalna, a partnerami: Narodowe Centrum Kultury, Gmina Miasto Kołobrzeg, ZAiKS, Fundacja LOTTO im. Haliny Konopackiej, Zespół Szkół Społecznych nr 1 im. Z. Herberta, Regionalne Centrum Kultury im. Z. Herberta, Polferries Polska Żegluga Bałtycka S.A oraz Fundacja PZU
Patronat honorowy objęli: Rodzina Zbigniewa Herberta, minister kultury i dziedzictwa narodowego, wicepremier prof. dr hab. Piotr Gliński, wojewoda zachodniopomorski Tomasz Hinc.
Patronat medialny sprawowali: TVP, AUDYTORIUM 17, TVP 3 Szczecin, Polskie Radio Koszalin, Radio Plus, tygodnik „Gość Niedzielny”, Radio Kołobrzeg, TKK Kołobrzeg oraz portal www.miastokolobrzeg.pl.
Oficjalna strona Ogólnopolskiego Przeglądu Twórczości Zbigniewa Herberta: www.herbertiada.pl
