W piątkowy poranek 16 września 2022 r. na deskach małej sali teatralnej Regionalnego Centrum Kultury im. Zbigniewa Herberta w Kołobrzegu odbyła się 23. edycja konkursu recytatorskiego „Herbertiady”. Po pandemicznej zadyszce nie zostało śladu, w szranki konkursu stanęło 29 uczestników – recytatorów reprezentujących szkoły ponadpodstawowe i placówki edukacyjne oraz kulturalne województwa zachodniopomorskiego. Recytatorów, prezentujących przygotowane Herbertowskie teksty w trzech koncertach konkursowych, oceniało jury w składzie: Małgorzata Kaczmarska i Łukasz Lewandowski – aktorzy, pedagodzy Akademii Teatralnej w Warszawie, dr hab. Uniwersytetu w Lille Brigitte Gautier – znawczyni i tłumaczka twórczości Herberta, oraz Helena Elert – działaczka Towarzystwa Kultury Teatralnej, związana z Herbertiadą od pierwszych lat Przeglądu.
Poziom konkursowych prezentacji był wysoki, młodzi recytatorzy z powodzeniem mierzyli się z najtrudniejszymi tekstami Księcia Poetów, które umiejętnie łączyli z własnymi doświadczeniami i własną wrażliwością. Jak zauważył Łukasz Lewandowski, były to interpretacje, gdzie dominował ton serio, ton powagi, choć chwilami chciałoby się usłyszeć – tak ważną w twórczości Herberta – nutę ironii. Być może młodzieńczej wrażliwości trudno się na ironiczny uśmiech zdobyć, kiedy mowa o bólu, śmierci i okrucieństwie świata… Jury – jak się zdaje – za główne kryterium oceny przyjęło nie biegłość warsztatową, lecz trudniejszą do zmierzenia i obiektywnej oceny prawdziwość przekazu, wiarygodność słowa, którym recytator dzieli się ze słuchaczami, obdarowując ich kawałkiem samego siebie.
Przyznano następujące nagrody: Grand Prix dla Oliwiera Piecucha ze Szczecina, który powiedział wiersz „Pan Cogito myśli o krwi”, dobitnie i przejmująco, choć powściągliwie i ze skupioną uwagą wydobywając zeń cały zawarty w nim gniew, całą rozpacz. Laureat otrzymał nagrodę finansową Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz upominki rzeczowe ufundowane przez Wydawnictwo Biały Kruk, Polską Fundację Narodową i Stowarzyszenie Katolicka Inicjatywa Kulturalna.
Pierwszą nagrodę zdobyła Agata Marczuk z Nowogardu za „Apollina i Marsjasza” – tu nie było powściągliwości, tu była moc sprzeciwu wobec okrucieństwa i z mocą postawione pytanie o związek sztuki z prawdą i dobrem.
W tym przypadku laureatka otrzymała nagrodę finansową Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz upominki rzeczowe ufundowane przez Wydawnictwo Biały Kruk, Polską Fundację Narodową i Stowarzyszenie Katolicka Inicjatywa Kulturalna.
Druga nagroda przypadła szczeciniance Alicji Kopaczewskiej, która sprostała sprawdzianowi współczucia – „Sól ziemi” to kadr z reportażu o ludzkim nieszczęściu i ludzkiej nędzy, migawka z historii bólu. Alicja otrzymała nagrodę finansową Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz upominki rzeczowe ufundowane przez Wydawnictwo Biały Kruk, Polską Fundację Narodową i Stowarzyszenie Katolicka Inicjatywa Kulturalna.
I nagroda trzecia – dziewczyna z warkoczem do kolan, dziewczyna w czerwieni (dlaczego niemal wszyscy recytatorzy ubierają się na czarno?) – Agata Terebus ze Szczecina. Jej interpretację wiersza „Pan Cogito obserwuje zmarłego przyjaciela” wyróżniała naturalna prostota i idąca za nią prawdziwość, szczerość przekazu. Agacie przypadła nagroda finansowa Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego jak i również upominki rzeczowe ufundowane przez Wydawnictwo Biały Kruk, Polską Fundację Narodową i Stowarzyszenie Katolicka Inicjatywa Kulturalna.
Jury przyznało także cztery równorzędne wyróżnienia: dla Nawojki Cirockiej z Trzebiatowa (proste i czyste „Małe serce”), Oskara Adamkowicza z Goleniowa (trochę dziecięcy, lecz przez to prawdziwy „Pan od przyrody), Dominiki Jarzyńskiej z Kołobrzegu („Apel” z dumą i szczyptą gniewu) oraz Julii Gryczyńskiej ze Szczecina („Urwanie głowy”, czyli skupione do bólu spotkanie ze śmiercią). Ponadto do koncertu laureatów zaproszono szóstoklasistkę z Kołobrzegu Zofię Pryć – zdobywczynię nagrody głównej na wiosennej Małej „Herbertiadzie”, konkursie dla uczniów szkół podstawowych. Zosia przygotowała piękną interpretację wiersza „Nike która się waha”. Wszyscy wyróżnieni otrzymali nagrody finansowe Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i upominki rzeczowe ufundowane przez Wydawnictwo Biały Kruk, Polską Fundację Narodową i Stowarzyszenie Katolicka Inicjatywa Kulturalna.
Po uroczystym wręczeniu nagród oraz dyplomów uczestnictwa organizatorzy stworzyli recytatorom możliwość indywidualnych konsultacji z jurorami, z których recytatorzy skwapliwie skorzystali. A już pół godziny później wszyscy nagrodzeni udali się na dużą scenę, aby w ciągu 40-minutowej próby przygotować popisowy montaż na koncert galowy.
Organizatorem XXIII „Herbertiady” jest Stowarzyszenie Katolicka Inicjatywa Kulturalna.
Oficjalnym Partnerem jest Polska Fundacja Narodowa, a Partnerami są: Fundacja LOTTO im. Haliny Konopackiej, Gmina Miasto Kołobrzeg, Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście S.A., Stowarzyszenie Autorów ZAiKS, Wydawnictwo Biały Kruk, Ognisko Pracy Pozaszkolnej w Kołobrzegu, Społeczne Liceum Ogólnokształcące im. Zbigniewa Herberta w Kołobrzegu oraz Regionalne Centrum Kultury im. Zbigniewa Herberta w Kołobrzegu.
Patronat honorowy objęli: Rodzina Zbigniewa Herberta, minister kultury
i dziedzictwa narodowego, wicepremier prof. dr hab. Piotr Gliński, wojewoda zachodniopomorski Zbigniew Bogucki, prezydent Miasta Kołobrzeg Anna Mieczkowska.
Patronat medialny sprawują: TVP 3 Szczecin, AUDYTORIUM 17 Regionalne Rozgłośnie Polskiego Radia, tygodnik „Do Rzeczy”, Polskie Radio Koszalin, Radio Plus, TKK Kołobrzeg, portal www.miastokolobrzeg.pl. (wcz).
Fot. Jerzy Błażyński
