Minął niespełna miesiąc i oto Herbertiada powróciła do grodu nad Parsętą, tym razem otoczona jesienną aurą, choć kalendarzowe lato jeszcze się nie skończyło. Zgodnie z nowym, wciąż jeszcze świeżym zwyczajem, najważniejszym adresatem wrześniowej części Przeglądu jest młodzież – uczniowie szkół średnich.
W czwartkowe przedpołudnie 16 września 2021 roku w przestronnej sali baletowej Ogniska Pracy Pozaszkolnej w Kołobrzegu rozpoczęły się niezwykłe warsztaty dla uczestników konkursu recytatorskiego. Spotkanie z tym wszystkim, co składa się na sceniczną obecność: z ciałem, z oddechem, z głosem, słowem i sensem, poprowadziła Agata Piotrowska-Mastalerz – aktorka, pedagog Akademii Teatralnej w Warszawie. Dawno na herbertiadowych warsztatach nie było takich jak tym razem eksplozji uczuć, wzajemnej uwagi uczestników, otwarcia na poetyckie słowo Herberta. Okazuje się, że poezja to nie monolog, że poezja, jak każde sensowne użycie języka, jest rozmową.
A piątkowy poranek (17 września) to początek recytatorskich zmagań w Regionalnym Centrum Kultury. Młodzież z zachodniopomorskich liceów i placówek kulturalnych, recytującą wiersze Księcia Poetów, oceniało jury w składzie: Agnieszka Mandat – aktorka, profesor Akademii Sztuk Teatralnych im. St. Wyspiańskiego w Krakowie, Helena Elert – kołobrzeska polonistka od dwóch dekad współpracująca z Przeglądem, działaczka Towarzystwa Kultury Teatralnej, oraz Witold Kopeć – reżyser, pedagog, aktor Teatru im. Juliusza Osterwy w Lublinie.
Grand Prix konkursu zdobyła Agata Marczuk. Ryzykowny dobór tekstu opłacił się – Agata powiedziała „Tren Fortynbrasa”, udowadniając jurorom i publiczności, że tyrada sięgającego po władzę wojownika może posłużyć licealistce z Nowogardu do wypowiedzenia czegoś przejmująco szczerego i prawdziwego. Pierwsza nagroda w konkursie przypadła kołobrzeżance Dominice Jarzyńskiej, która z zaskakującą dojrzałością zaprezentowała trudną Herbertowską „Przypowieść o królu Midasie”. Druga nagroda: Alicja Kopaczewska ze Szczecina; jej interpretacja wiersza „Nigdy o tobie” pokazała w intymnym zbliżeniu cały wewnętrzny świat tego tekstu. I nagroda trzecia, dla Mai Mackojć z Kołobrzegu, która z „Małego ptaszka” wydobyła wszystkie stopnie dramatyzmu i wszystkie dwuznaczności… Jury przyznało jeszcze cztery równorzędne wyróżnienia, które otrzymali szczecinianie i szczecinianki: Oliwier Piecuch („Przypowieść o królu Midasie”) i Kinga Rozkrut („Pan Cogito a pop”), Kacper Bujakowski („U wrót doliny”) i Julia Gryczyńska („Zasypiamy na słowach”).
Po kilku godzinach przerwy rozpoczął się ostatni akt Przeglądu. Widzowie zgromadzeni w sali widowiskowej RCK, powitani głosem Zbigniewa Herberta recytującego „Potęgę smaku”, a potem odczytanymi przez organizatorów pozdrowieniami od Piotra Glińskiego – ministra kultury, i Rafała Żebrowskiego – siostrzeńca Zbigniewa Herberta, zobaczyli na scenie mały spektakl poetycki, poskładany z nagrodzonych i wyróżnionych prezentacji konkursowych. Młodzi recytatorzy dopiero po tym spektaklu dowiedzieli się, jakie zostały im przyznane nagrody. Prof. Agnieszka Mandat, podsumowując swoje konkursowe obserwacje, wyraziła głęboki szacunek dla młodych ludzi, którzy potrafią się mierzyć z tak trudną poetycką materią i czynią to skutecznie, to znaczy próbując zrozumieć Herberta, uczynili także z jego wierszy narzędzie do wypowiadania własnej prawdy o sobie i świecie.
Po odczytaniu werdyktu jury i wręczeniu nagród rozpoczęła się multimedialna prezentacja spektaklu „Trzy rozmowy z Panem Herbertem”. Źródłem tego, co widzowie zobaczyli na ekranie, był monodram pod tym samym tytułem (pokazywany zresztą na Herbertiadzie w 2010 roku), a jego forma elektroniczna to owoc pandemicznych obostrzeń, których skutkiem było przeniesienie części teatralnych aktywności do wirtualnej przestrzeni Internetu. Reżyserem i wykonawcą spektaklu był Witold Kopeć, a współautorami m.in. Katarzyna Krygier-Durakiewicz (scenografia), Rafał Rozmus (muzyka) i Jacek Wierzbicki. Spektakl w warstwie tekstowej zbudowany był z wierszy, fragmentów esejów i listów Herberta. Szkielet tej opowieści stanowiły przełomowe daty historii późnego PRL-u i obrazy tytułowych „rozmów” – czy raczej przesłuchań – w ponurych wnętrzach bezpieki. Witold Kopeć przeprowadził widzów przez umieszczoną w historycznym i politycznym kontekście duchową biografię Herberta. A multimedialna forma pozwoliła – dzięki wizualnym efektom i pracy kamery, chętnie posługującej się zbliżeniem i detalem – na prawdziwie bliskie spotkanie z Bohaterem: poetą, który jest wierny – to znaczy płynie pod prąd…
Organizatorem XXII edycji „Herbertiady” było Stowarzyszenie Katolicka Inicjatywa Kulturalna.
Partnerami byli: Fundacja PZU, Fundacja LOTTO im. Haliny Konopackiej, Gmina Miasto Kołobrzeg, Stowarzyszenie Autorów ZAiKS, Wydawnictwo Biały Kruk, a także Ognisko Pracy Pozaszkolnej w Kołobrzegu oraz Regionalne Centrum Kultury im. Zbigniewa Herberta.
Patronat honorowy objęli: Rodzina Zbigniewa Herberta, minister kultury
dziedzictwa narodowego i sportu, wicepremier prof. dr hab. Piotr Gliński, wojewoda zachodniopomorski Zbigniew Bogucki, prezydent Miasta Kołobrzeg Anna Mieczkowska.
Patronat medialny sprawowali: TVP 3 Szczecin, AUDYTORIUM 17 Regionalne Rozgłośnie Polskiego Radia, tygodnik „Do Rzeczy”, Polskie Radio Koszalin, Radio Plus, TKK Kołobrzeg, portal www.miastokolobrzeg.pl.
Oficjalną stroną Ogólnopolskiego Przeglądu Twórczości Zbigniewa Herberta jest: www.herbertiada.pl
